Est-ce que tu parles français, Hablas español, 你会说中文吗
اگر پاسخ شما به سوال های بالا Oui , si یا 是 باشه احتمالا شما جزو جهان دو یا چند زبانه هستید. به جز اینکه احتمالا میتونید سریال دارک رو بدون زیرنویس ببینید و یا موقع مسافرت پول مترجم رو گذاشتید توی جیب خودتون، مغز شما متفاوت با دیگران عمل میکنه. چه جوری؟ خب بیان اینجوری شروع کنیم.
محقق ها مشاهده کردن که به صورت قابل توجهی چگالی ماده ی خاکستری مغز این افراد بیشتره و فعالیت های سیناپسی و نورونی بیشتری در مناطق مربوط به زبان صورت میگیره. علاوه بر این یادگیری زبان که میتونه سرعت زوال عقل رو حداقل ۵ سال عقبتر بندازه! ولی خب همه ی ماجرا اینجا تموم نمیشه. یادگیری زبان جدید یعنی یادگیری آواهای متفاوت. یعنی واژههای متفاوت. یعنی ساختار فکری متفاوت.
شارلمان، امپراطور رم باستان، میگوید: صحبت کردن به زبانی دیگر یعنی داشتن روحی دیگر
اما چهطور زبانها باعث این تفاوتهای ساختاری و شخصیتهای میشوند؟ بذارید با چندتا مثال شروع کنیم:
در پارمپورا، غربیترین گوشه کیپ یورک، مردمی به نام کوک تایور زندگی میکنند. در زبان این افراد کلمهی چپ و راست وجود نداره. در عوض اون ها از چهار جهت اصلی برای آدرس دهی استفاده میکنند. در حقیقت، مردم با چنین زبانهایی بسیار جهتدار هستند. آنها از آنچه از انسان انتظار داشتیم بهتر جهتها را تشخیص میدهند.
حالا من اینجا تصویرهایی از پدربزرگم در سنهای متفاوت دارم. اگر از یک انگلیسی زبان بخواهم که به ترتیب زمان آنها را مرتب کند، این کار رو از چپ به راست انجام میده ولی اگه شما با زبان عربی یا عبری یا فارسی صحبت کنید، احتمالا از راست به چپ این کار را انجام میدادید. اما کوک تایورها چطور این کار را میکنند؟ برای آنها زمان به محیطی که در آن هستند محدود میشود. یعنی اونها عکس ها رو شرق به غرب مرتب میکنند. پس با تغییر جهت افراد چینش زمانی هم متفاوت میشود. و زمان محدود به مکان ساختار متفاوتی نسبت به خط فکری معمول ماهاست.
این تفاوتها و دیدن جهان به صورتهای مختلف، دستاوردی هست که فقط چند زبانهها توانایی درکش رو دارن. اما شاید براتون جالب باشه که همین افراد چند زبانه هم در بین خودشون تفاوتهایی دارن. بیاین اول به تقسیم بندی شون یک نگاهی بندازیم:
- اولین گروه کسایی که از کودکی هر دو یا چند زبان رو باهم یاد گرفتند و استفاده کردند
- دومین گروه کسایی که در کودکی زبانی رو در خانواده و زبان دیگه ای رو از کودکی در مدرسه یاد گرفتند
- و سومین گروه هم کسایی هستند که در بزرگ سالی زبان دومشون رو از طریق زبان مادری شون یاد گرفتند
شاید تفاوت این افراد خیلی واضح نباشه ولی وقتی پای عصب شناس ها میاد وسط همه چی عوض میشود. نوع کارکرد مغز و نیم کره ها در این سه گروه کاملا متفاوته! در کودکان مغز تلاش میکنه که از هر دو نیمکره استفاده کنه ولی در بزرگسالان مغز بیشتر از سمت چپ استفاده میکنه برای همینه که زمانی که از زبان دوم یا سوم شون استفاده میکنند رویکردشون یه کمی منطقی تر میشه! ولی چیزی که کاملا شوکه کننده است وجود ارتباط بالای دو نیم کره مغزشون با همه که باعث افزایش تمرکز و خلاقیت چند زبانه ها نسبت به تک زبانه ها شده. اگه تا الان نتوانستید زبان مورد علاقه تون رو یاد بگیرید، نگران نباشید هنوز دیر نیست میتونید از همین الان شروع کنید!
متنی که خواندید خلاصهی تد تاکهای How language shapes the way we think | Lera Boroditsky و The benefits of a bilingual brain – Mia Nacamulli بود.
توجه: برای مشاهدهی این دو تد تاک نیاز به فیلترشکن دارید.