ابونصر محمد فارابی (۳۳۹-۲۵۹ هجری) را می‌توان اولین فیلسوف و اقتصاددان ایرانی تلقی کرد. او را به لحاظ دانش عمیق در علوم انسانی و اقتصاد و جمع آوری آثار ترجمه شده ارسطو، معلم ثانی لقب داده‌اند. ارسطو نیز از آن جهت معلم اول لقب گرفته است که مباحث منطق و مسائل آن را جمع آوری و به عنوان یک علم تدوین نموده و به تدریس آن‌ها پرداخته است.
فارابی برای مدتی در بغداد زندگی کرد و تعلیمات حوزه ارسطوئی را در آنجا فرا گرفت. سپس از بغداد مهاجرت کرده و به مصر و چند کشور دیگر سفر نمود. سرانجام در دمشق به سال ۳۲۹ هجری در سن ۸۰ سالگی وفات یافت.
فارابی کتاب‌های متعددی نوشته است که مهم ترین آنان کتابی تحت عنوان آراء یا اندیشه‌های اهل مدينه فاضله است که در آن فارابی با استفاده مستقیم از فلسفه یونانی به تجزيه و تحليل خصایص مدینه فاضله خویش می‌پردازد. در این کتاب فارابی ضرورت وجود اجتماع و علت اصلی تشکیل آن را با استناد به امر تقسیم کار و روحیه تعاون و همکاری اقتصادی به اثبات می‌رساند.
اهمیت و مزایای حاصل از تقسیم کار در اقتصاد جدید به آدام اسمیت نسبت داده می شود. آدام اسمیت یکی از دلایل مهم تحقق امر تقسیم کار و تخصص یافتن را تراکم کافی جمعیت میداند و علت تفاوت در سطح تخصص بین جوامع را نیز منتج از امکان همین مسئله ذکر می‌کند. فارابی نیز که ۸۰۰ سال قبل از آدام اسمیت می‌زیسته است، به مزایای حاصل از تقسیم کار و همکاری در فرایند تولید واقف بوده و آن را به عنوان مهم ترین دلیل تشکیل شهر برشمرده است.
منبع:
این متن از کتاب “مبانی اقتصاد خرد” نوشته “دکتر محمد نوفرستی” انتشارات “رسا” چاپ سال ۱۳۹۰ و با اجازه‌ی مولف آورده شده است و حقوق نشر آن برای نویسنده اصلی محفوظ است.
